Steeds vaker worden onze zomers gekenmerkt door langdurige periodes van droogte. Extreme weersituaties zullen door de klimaatverandering enkel toenemen, klimaatscenario’s voorspellen een afname van het neerslagvolume tot 52% tegen 2100. Het watervraagstuk is dan ook een van de grootste en meest complexe uitdagingen voor de toekomst. Proeftuinen Droogte gaat op zoek naar mogelijke antwoorden en richt zich hiervoor specifiek op samenwerkingen tussen bedrijven.
Niet alleen ons watersysteem zelf staat onder druk. In combinatie met de verstedelijking en de groeiende vraag naar voedsel en energie, heeft het waterprobleem een impact op allerlei maatschappelijke domeinen, waarbij de landbouw het eerste slachtoffer is. Aanhoudende droogteperiodes werden de voorbije jaren erkend als landbouwramp voor alle gemeentes van het Vlaamse grondgebied, maar ook industriële bedrijven ondervinden hinder van het watertekort.
Zowel in de sector van de landbouw als de industrie zullen inspanningen geleverd moeten worden om slim en zuinig om te springen met water. Water bufferen kan een deel van het probleem opvangen, aangezien de vraag vaak het grootst is net wanneer er weinig water voorhanden is. Daarnaast is ook zuivering en hergebruik een logische en noodzakelijke maatregel. Samenwerkingen tussen bedrijven kunnen veel opportuniteiten bieden om hemel- en proceswater slim te bufferen en (her)gebruiken. Extra aandacht voor waterkwaliteit is daarbij belangrijk, aangezien die vaak aanzienlijk daalt tijdens droogteperiodes.
De uitdaging is om op lange termijn vraag en aanbod in evenwicht te brengen, rekening houdend met de te verwachten effecten van de klimaatverandering. In deze context trok de Vlaamse Regering 4 miljoen euro uit voor het programma ‘Proeftuinen Droogte’. Dit programma wil initiatieven en investeringen ondersteunen die droogte en waterschaarste aanpakken, en richt zich op bedrijven die op een duurzame manier en bedrijfsoverschrijdend maatregelen invoeren. Samenwerkingsverbanden van minimum drie bedrijven konden een aanvraag voor projectsubsidies indienen bij de Vlaamse Milieumaatschappij. In totaal dienden 25 bedrijfscoalities een voorstel in, verspreid over heel Vlaanderen.
Om dat traject in goede banen te leiden en om tot kwalitatieve projecten te komen, zet AWB in op twee werkpistes. Enerzijds zorgen we voor structuur en overzicht in de inzendingen, en bundelden we opgaves in groepen of families. Zo komen we tot typeprojecten die nieuwe initiatiefnemers kunnen inspireren. Anderzijds kijken we inhoudelijk mee naar welke vragen en kennis uit de initiatieven zelf naar voor komen. Zo kunnen we die inhoudelijke input bundelen en presenteren op overkoepelende studiedagen waar de koppeling gemaakt wordt met andere trajecten rond de waterproblematiek.
Dankzij een breed programmateam, dat zorgde voor de beoordeling en begeleiding van de ingezonden projecten, kon feedback en informatie vanuit diverse hoeken verzameld worden. Dit programmateam bestond uit de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM), de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Departement Omgeving, Agentschap Innoveren en Ondernemen (Vlaio) en de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV).
Op 25 en 26 april 2019 vond de jury plaats van de ingediende projecten. 10 projecten werden geselecteerd voor de tweede, finale ronde op 6 september 2019. Begin 2020 wordt bekend gemaakt welke projecten aan de uitvoering kunnen beginnen.
