In oktober 2017 lanceerde het stadsbestuur van Genk met middelen van de Vlaamse regering de conceptstudie ‘Campus BRET: leerlandschap van de 21ste eeuw’. Het doel van deze studie was onderzoeken welke concepten de scholencampus binnen de driehoek ruimte, onderwijs en samenleving aantrekkelijker kunnen maken. Vandaag is de link tussen de scholencampus en de directe omgeving, de rest van de stad en het bijhorende stedelijke leven eerder beperkt. Daarnaast wordt er algemeen van uitgegaan dat de Genkse scholencampus te kampen heeft met een zogenaamde ‘witte vlucht’ uit multiculturele scholen naar de rand. En tot slot is het de bedoeling om via het leerlandschap in te spelen op maatschappelijke uitdagingen en de behoefte aan nieuwe onderwijsconcepten. Het multidisciplinair team Architecture Workroom Brussels, 51N4E en antropologe-pedagoge Ruth Soenen van Simply Community werd aangesteld voor het uitvoeren van deze opdracht.

Het team begon met het afnemen van afzonderlijke interviews met alle schooldirecties. Daarnaast zijn er ook uitgebreid gesprekken gevoerd met diverse andere actoren, zoals vertegenwoordigers van stedelijke diensten, scholieren, leerkrachten, ouders, buurtbewoners, lokale middenstanders, enz. Tegelijkertijd bracht het team het gebruik van de ruimte op en rond Campus Bret, maar ook de lopende stadsprojecten, in kaart op verschillende schaalniveaus. De analyse van deze informatie vormde de basis van vier workshops, waarbij thema's als mobiliteit, techniek, sport, informatie, jongeren en huiselijkheid aan bod kwamen. Tijdens de workshops bracht het team telkens mogelijke ruimtelijke veranderingen in beeld. Deze voorstellen werden vervolgens bediscussieerd, afgetoetst, aangevuld en bijgesteld met gebruikers en stadspersoneel. In een slotworkshop boden externe experten inspiratie, met het oog op eventuele verdere operationalisering van een aantal concepten.

Het team benadert de drieledige opgave – ruimte, onderwijs, diversiteit – als een gecombineerd vraagstuk, dat om een gecombineerde aanpak vraagt. Daarom staat een doorgedreven sociaal-ruimtelijke aanpak centraal. Ontwerp moet hier niet louter zorgen voor de opmaak van een ruimtelijk inrichtingsplan. Complementair hieraan, en reeds bij aanvang, besteedt het team extra aandacht aan de sociale dimensie en het alledaagse ruimtegebruik op en rond de campus. Deze geïntegreerde benadering heeft als doel om te vermijden dat er eerst een ontwerp wordt gemaakt, om dan vervolgens (al dan niet conflictueus of onverwacht) ruimtegebruik te proberen ‘op te lossen’, ‘activeren’, ‘bij te sturen’ of ‘managen’. Integendeel, het alledaagse ruimtegebruik wordt van meet af aan mee opgenomen.

Het resultaat van de studie is een ‘leerpanorama’ dat bestaat uit een set van leerlandschappen en een synthesekaart met een overzicht van alle veranderingsvoorstellen. Deze voorstellen zijn weergegeven in tekst en beeld. De voorstellen kwamen tot stand via een dubbele blik: van onderuit en van bovenaf, sociaal en ruimtelijk, en met oog voor de bestaande sociale en ruimtelijke context. De veranderingsvoorstellen bestaan enerzijds uit ruimtelijk structurerende elementen en anderzijds uit het opladen van plekken of routes via actieve scènes. Dat gaat bijvoorbeeld van het versterken van de link tussen de Campus Bret en de T2-campus, tot het opzetten van een schoolproject rond creatieve vehikels op wieltjes. (Voor een volledig overzicht, zie het eindrapport.)

Fysieke en thematische buitenconnecties voegen een extra laag toe en positioneren Campus Bret binnen de ruimere stedelijke context. Bij het beter inbedden van de Campus in de ruimere omgeving komen kwesties in het vizier zoals mobiliteit, toegankelijkheid, herkenbaarheid, collectief gebruik van de bestaande ruimte, de relatie met het omliggende natuur- en stadslandschap, en de link naar de naastgelegen woonwijken.

De studie toont de vele hefbomen die vandaag aanwezig zijn op en rond de Campus om zich te ontwikkelen tot een ‘toekomstgericht leerlandschap’. Tegelijk werd er gedurende de loop van de studie bij diverse betrokkenen een zekere veranderingsbereidheid vastgesteld (directies, leerkrachten, buurtbewoners, ouders, scholieren, middenstanders,...). Die bereidheid is niet onbelangrijk, gezien het belang van de gezamenlijke verantwoordelijkheid om te komen tot een gedeelde toekomstvisie. De studie vormt dan ook een belangrijke aanzet en biedt vele concrete handvaten om in de toekomst op een constructieve, geïntegreerde manier, en in samenwerking met een diversiteit aan partijen aan een positieve omslag te werken.

Type: conceptstudie

Jaar: 2017

Opdrachtgevers: Vlaamse regering, Stad Genk

Partners: Simply Community, 51N4E