Het Land van Neerpede — gevormd door de drie beekvalleien van de Broekbeek, de Neerpedebeek en de Vogelzangbeek — is één van de laatste grote open ruimte gebieden van Brussel. Deze landelijke groene long van 450 hectare ligt op slechts 5 kilometer van de Grote Markt. Een netwerk van trage wegen leidt je doorheen uitgestrekte beeklandschappen langs geanimeerde sportvelden en charmante hoeves. Toch staat dit gebied momenteel onder druk. Het stedelijk instrumentarium schiet te kort om de specifieke rurale kwaliteiten te ontwikkelen. Er is behoefte aan een heldere regie om de toekomst van het Land van Neerpede als open en groene ruimte te versterken. Samen met Brussel Leefmilieu en Rucola vzw werken we aan de opbouw van een sterke gebiedscoalitie die de het Land van Neerpede als kwalitatief openruimtegebied op de kaart zet.
Uit onze ervaring met uitvoeringsprogramma’s zoals Water+Land+Schap en Landschapsparken blijkt de enorme potentie van lokale coalities. Maar hoe organiseer je zo’n coalitie in een zeer diverse, stedelijke en relatief beperkte omgeving als het Land van Neerpede? Dat is de uitdaging voor ons. Momenteel zijn er in het gebied al tal van organisaties actief op het vlak van landbouw, landschap, natuur, toerisme, recreatie en sport. Geen van hen heeft echter de draagkracht om de vele uitdagingen van het gebied alleen aan te gaan. Het is voor ons vanzelfsprekend dat we willen voortbouwen op bestaande initiatieven en trajecten. Tegelijkertijd ontstaat de noodzaak voor één entiteit met een duidelijke positie, middelen en mandaat om de gedeelde visie te realiseren en de diverse uitdagingen van het gebied efficiënt aan te pakken.
Naar het model van Atelier In Between en De Grond der Dingen zijn we begonnen met een verkennende wandeling, niet met één gids, maar met negenentwintig deelnemers. Zij leidden elkaar rond vanuit hun eigen perspectief en droomden over de toekomst van het gebied. De deelnemers herkenden de kwaliteiten die bewaard en ontwikkeld moeten worden, formuleerden kansen voor win-win samenwerkingen, begrepen onderlinge twistpunten beter, en onderschreven de noodzaak voor één verbindende entiteit die vanuit een gedeelde visie kan spreken en collectieve projecten kan opzetten.
Deze noodzaak wordt ook elders gevoeld. Zowel in binnen- als buitenland bestaan er tal van organisaties, parken of coalities die voor vergelijkbare uitdagingen staan, zoals de Landschapsparken in Vlaanderen of de Parcs Régionaux in Wallonië. In Brussel hoeven we het wiel niet opnieuw uit te vinden; we kunnen leren van deze voorbeelden door te kijken naar hun context, ontstaansgeschiedenis, financiële en organisatorische structuren, hun missie en acties. De specifieke vorm en de wegen naar het beschermen en versterken van het Land van Neerpede zijn echter veelzijdig. Maken we er hét meest ambitieuze verwilderingsproject van of wordt het voorbeeldstellend als natuurinclusief recreatief ontwikkelingsgebied? We schetsen vier radicale scenario’s, gestuurd door verschillende contextfactoren. We hoeven geen keuze te maken: de scenario’s helpen ons scherp te stellen welke missie, governance, financiering, acties en continuïteit in alle gevallen weerbaar blijven. Zo komen we tot een gedeelde visie en een slogan: ‘Voedend Land van Neerpede, voor natuur, lichaam en geest.’
De gelopen stappen en inzichten resulteren in een gedeelde reflectienota, die vertrekt vanuit deze slogan en uitspraken doet over de toekomstgerichte visie, de uitdagingen op het terrein en de kritische randvoorwaarden voor een succesvolle entiteit. Verschillende organisaties actief in het gebied onderschrijven hun engagement ten aanzien van deze reflectienota expliciet in een aparte intentieverklaring.
De reflectienota vormt de voedingsbodem om richting een entiteit voor het Land van Neerpede te evolueren. Die wordt ook al doende opgezet. Zo ondersteunen we nu reeds de lokale coalitie in het opzetten van no-regret acties zoals de Boer(koz)enfeesten in de drie beekvalleien of een actie-onderzoek naar te ontdekken bronnen en trage wegen. Deze reeks acties flankeren we met een strategisch traject om tot één zelfstandige gebiedscoalitie uit te groeien voor een Voedend Land van Neerpede.
