Samen met de Stad Gent zetten we een lokaal Living Lab op dat de transitie van de wijk Muide Meulestede naar een fossielvrije wijk versneld in de praktijk wil brengen. Hoe krijgen we ieder huis en iedere wijk op een betaalbare en snelle manier gerenoveerd én aangesloten op een duurzaam energiesysteem? De komende twee jaar werken we hier aan een toegepast, maar vooral ook schaalbaar ontwikkelingsmodel voor de energietransitie op wijkniveau.

 

Voor heel veel bewoners is het vandaag niet vanzelfsprekend om hun woning diepgaand te renoveren en van duurzame warmte te voorzien. Ze kunnen het zich niet veroorloven, of hebben er niet de tijd en capaciteit voor. Ondanks de inzet op ontzorging, fiscale voordelen en subsidies gaat de energietransitie vandaag nog veel te traag, zeker in de meest fragiele delen van onze steden. In diezelfde wijken laten we vaak kansen liggen om decentrale, geïntegreerde energieprojecten te realiseren, zoals grootschalige zonnedaken of ondiepe geothermie met warmte-koude-opslag, omdat de focus enkel ligt op centrale warmtenetten of individuele warmtepompen. In deze energieprojecten vormt de collectieve omschakeling naar duurzame energieproductie via gedeelde energiesystemen de aanleiding voor de renovatie van de aangesloten individuele woningen. Samen met de Stad Gent verkennen we de komende jaren of en hoe zulke geïntegreerde energieprojecten de energietransitie inclusief kunnen maken en kunnen versnellen. 

Concreet? De lokale sportclub wil bijvoorbeeld graag een nieuw oefenveld aanleggen. Bij de heraanleg voert de Stad Gent geothermische boringen uit onder het veld en legt een buurtwarmtenet aan. Niet alleen de sportclub kan aansluiten op het BEO-veld (Boorgaten-Energie-Opslag) en zo in de eigen energiebehoeften voorzien. Ook omliggende individuele woningen kunnen voortaan aansluiten op het buurtwarmtenet, op voorwaarde dat de nodige renovatiewerken worden uitgevoerd. Zo gaat bij hen ook de kwaliteit van de woningen erop vooruit. In het Living Lab ontwikkelen we een concreet stappenplan om de verschillende, met elkaar verbonden acties op elkaar af te stemmen. We tuigen een (solidair) organisatie-, financierings- en beheersmodel op om bewoners en andere lokale stakeholders een geïntegreerd, instapklaar ontzorgingspakket te kunnen aanbieden. De bedoeling is om dat op zo’n manier te doen dat niet alleen deze pilot gerealiseerd geraakt, maar dat een model ontwikkeld wordt dat in de hele wijk een bal aan het rollen brengt. 

In Muide Meulestede zetten we de komende twee jaar drie concrete pilootprojecten op. Elk van hen is een test van een nieuw type project, telkens met andere drempels en doorbraken. Deze pilootprojecten kaderen binnen een wijkbrede aanpak. Het zijn lokaal vermenigvuldigbare stapstenen die optellen tot de stapsgewijze transformatie van Muide Meulestede tot fossielvrije wijk. De pilootprojecten kaderen binnen de lokale dynamiek van het lopende stadsvernieuwingsproject, gesterkt door een aanvullend programma met specifieke aandacht voor lokale sociale doelstellingen, lokaal eigenaarschap en capaciteitsopbouw. Doel is dat de verdere transformatie van de wijk lokaal opgenomen wordt, ook nadat het Living Lab is afgelopen. 

Vanuit het Living Lab leveren we ook een bijdrage aan een internationale leeromgeving in het kader van Flanders Technology & Innovation (FTI) en één van de vijf stadsfestivals in Hasselt van 17 tot 21 maart 2024 dat zich richt zich op de toekomst van de stad, onder de titel ‘People making places’. De lessen, modellen en methodieken uit het Living Lab vertalen we zo naar een schaalbare aanpak die ook in andere wijken in Gent en Vlaanderen toegepast kan worden.

Het Living Lab wordt gedragen door een uniek intersectoraal en multidisciplinair consortium van publieke, private en civiele partners, dat samen een effectieve en geïntegreerde ketenaanpak voor de energietransitie met overheid, energiebedrijven, financiers en burgers wil optuigen.

Architecture Workroom Brussels en partners ontvangen financiële steun voor het Living Lab van de Stad Gent, Porticus Foundation, Flanders Technology & Innovation / VITO en uit het Vlaams Kunstendecreet via onze werkingsmiddelen. 

Periode: 2023-2025

Initiator: Architecture Workroom Brussels, Stad Gent

Partners: 3E, Wattson, Energent, VITO, Flanders Technology and Innovation (FTI)