Sinds 2023 heeft het Living Lab als doel om de transitie van Muide-Meulestede naar een duurzame, inclusieve en fossielvrije wijk versneld in de praktijk te brengen. Op het schiereiland aan de Gentse haven loopt een stadsvernieuwingsprogramma, is er veel lokale bedrijvigheid en kleuren lokale partners en organisaties de omgeving. Tegelijkertijd is Muide-Meulestede een wijk met socio-economische en culturele uitdagingen. De gemiddelde inkomens en de woonkwaliteit liggen laag, terwijl zowel de verhuisbewegingen als de culturele en etnische diversiteit groot zijn.

In die context hebben we het afgelopen jaar hard gewerkt aan een wijkgerichte aanpak voor de energietransitie en getimmerd aan modellen voor collectieve energie- en warmteprojecten die daar een hefboomrol in kunnen spelen. De focus ligt steeds op CO2-reductie via fossielvrije energiesystemen, de verbetering van energieprestaties van de woningen, sociale rechtvaardigheid en betaalbaarheid, en opschaalbare oplossingen.

De laatste maanden werkten we op twee wijklogica’s: ‘collectieve warmteprojecten’ en ‘een zonnedakenproject voor de hele wijk’. We spraken met bewoners over een uitgewerkt concept voor een geothermisch microwarmtenet onder het voetbalveld van Standaard Muide. Bij een aantal van de woningen die rechtstreeks aan het voetbalveld grenzen, gingen we samen met De Energiecentrale langs om hun huidige verbruik en de renovatienoden zo nauwgezet mogelijk in kaart te brengen. Daarnaast brachten we het warmtepotentieel en de warmtevraag in kaart voor de hele wijk, en bakenden we ‘warmteclusters’ af waar vraag en aanbod gematcht kunnen worden.

Parallel nodigden we geëngageerde bewoners uit rond de vraag: hoe kunnen we zoveel mogelijk zonne-energie oogsten in, door en voor de hele wijk? Met een aantal referentiegroepen (huurders, verhuurders, ouderen, personen in een noodkoopsituatie en personen uit de Turkse gemeenschap) bogen we ons over een aanbod dat er voor hen toe zou doen. We werkten allerlei modellen uit die vertrekken vanuit de collectieve investering in zonnepanelen op grote en residentiële daken. De conclusie? Gezien de dalende injectietarieven, de complexe regelgeving rond energiedelen en de onzekerheid van stroomafnamecontracten is het helemaal niet zo vanzelfsprekend om een interessante case te bouwen voor een wijkbreed en rollend zonnedakenproject. Maar wat als we bijvoorbeeld het sociaal energietarief proactief kunnen inzetten voor investeringen in hernieuwbare energie? Slagen we er via zulke alternatieve routes wel in om een inclusief én duurzaam model op poten te zetten? Die inzichten bundelen we momenteel tot een rapport dat je binnenkort kan raadplegen.

Op 27 en 28 januari vond een intensieve tweedaagse plaats op een kantelmoment in het proces van het Living Lab. Met nog een jaar voor de boeg kwamen we samen om de inzichten uit die verschillende werksporen te laten kruisen. Want zonne-energie, warmte en renovatie kunnen we nu, met onze rugzak vol bouwstenen, tot één systeem beginnen optellen. De warmteclusters kunnen we verder uitwerken en vertalen naar een wijkenergieactieplan dat een duurzame oplossing voor iedereen in de wijk voorstelt. Dat is waar we het komende jaar verder aan zullen bouwen!

Het Living Lab Muide-Meulestede is een initiatief van de Stad Gent en Architecture Workroom. We werken intensief samen met een consortium van sociale, technische, academische, beleidsmatige en middenveldpartners: Wattson, SAAMO Gent, Kelvin Solutions, SWECO, Energent, Blixt, Daidalos Peutz, Trividend, Flux50, VITO en UGent.