Sinds 2023 coördineert Architecture Workroom Brussels een grensverleggend living lab in het stroomgebied van de Herk en Mombeek in Haspengouw. Het doel: samen met de vele stakeholders – de ‘lokale gebiedscoalitie’ – een praktijk ontwikkelen voor de transitie naar een weerbaar sponslandschap. 

In de eerste fase van het living lab vroegen we de coalitie om hun lokale kennis over de vallei van de Herk en Mombeek te delen. Samen met Regionaal Landschap Haspengouw & Voeren en het Demerbekkensecretariaat verzamelden ze alle relevante kaartdata en terreinmetingen die ze konden vinden: waar de vallei de laatste jaren overstroomde, welke poelen droogvielen, welke gemeenten schadeclaims indienden en waar precies drainage ligt. Op basis daarvan bepaalden we samen in welke jaren de schade aanvaardbaar was en in welke niet. Modelleurs van Sumaqua en KULeuven verwerkten alle gegevens tot een digitaal watermodel en confronteerden de schadegrens die we geïdentificeerd hadden met de risico’s die de klimaatverandering met zich meebrengt.  

Het model wijst concrete doelstellingen aan die het gebied tot een weerbaar sponslandschap kunnen maken. Om gewapend te zijn tegen droogte, moet ongeveer de helft van het grondgebied aangesloten worden op een infiltratievoorziening en een kwart van de oppervlakte gededraineerd. Om ernstige overstromingen te voorkomen, is het bovendien nodig om 1.500.000 m3 meer water te bufferen. Op de droogste plekken dienen zich zelfs irrigatievoorzieningen of teeltwijzigingen aan.  

De sponsmaatregelen moeten uiteindelijk landen in de natuurgebieden, nabij de waterlopen, in de dorpskernen, op de akkers en op de fruitpercelen. Op deelbekkenniveau vertalen we vanuit AWB de doelen naar strategische ontwikkelingsrichtingen, en Cluster Landschapsarchitecten ontwerpt verschillende scenario’s voor twee focusgebieden. In maart 2025 verfijnt het living lab dit werk tot een realistisch actieplan.

Het Living Lab Herk & Mombeek op de voet volgen? Je vindt alle updates op deze pagina.