IABR-Atelier Rotterdam— Energietransitie als stadsproject

Energie = Ruimte 

Het nieuwe energiesysteem speelt zich niet meer alleen ondergronds en in verre centrales af, maar wordt plots zichtbaar in onze leefwereld. Het zal een grote ruimtelijke invloed hebben op onze stad en hoe we deze organiseren en vormgeven. De energietransitie is dus bij uitstek een ruimtelijke opgave. De verschillende potenties in energieproductie per regio en zelfs wijk bieden een kans om een nieuwe ruimtelijke organisatie van kernen, wijken en publieke voorzieningen uit te denken, gekoppeld aan de nieuwe infrastructuur. Op de schaal van de wijk krijgen we collectieve energievoorzieningen die een eigen taal moeten ontwikkelen, voorbij hun utilitaire vorm en functie. Reductie van de energievraag zal enkel mogelijk worden, indien de bestaande woningvoorraad grondig gerenoveerd wordt en nieuwbouw zoveel mogelijk energieneutraal wordt. 

Energietransitie als stedelijk project 

Maar is er voor iedereen een gelijk speelveld, kan iedereen meedoen met de veranderingen of er zelfs van profiteren? Energie-armoede als consequentie van de energietransitie dreigt nu al, vooral in de meer kwetsbare wijken. Maar andersom, met de juiste aanpak kan (de urgentie van) de energietransitie bijdragen aan een kwalitatieve en aantrekkelijke toekomst, als instrument voor een weerbaar en inclusief Rotterdam waar burgers in staat worden gesteld niet alleen energieconsumenten, maar ook energieproducenten te zijn. De vraag die het IABR–Atelier Rotterdam stelt is dus tot welke nieuwe stedelijke kwaliteit de energietransitie ons in staat stelt. Wat is de ecologische én maatschappelijke meerwaarde voor de stad, voor de wijk én voor iedere individuele burger? Zo raakt de ondergrondse infrastructuur ook aan de wateropgave in wijken, en zullen nieuwe vaardigheden nodig zijn om de transitie mogelijk te maken, waardoor er vraag naar nieuwe werkgelegenheid ontstaat. 

Ontwerpen aan handelingsperspectief 

Het IABR–Atelier Rotterdam zal, met als specifieke uitdaging de energietransitie, tegelijk nieuwe werkvormen voor inclusieve stadsontwikkeling testen en concrete ruimtelijke voorstellen ontwikkelen, met als uiteindelijk doel realisatie. 

In de periode van 2017-2020 zal worden gewerkt aan een aantal werklijnen die samen, elk vanuit een verschillend schaalniveau en actiedomein, bouwen aan de energietransitie als sociaal en inclusief stadsproject. Zo wordt er gewerkt op collectieve strategieën voor Energiewijken, welke worden ontwikkeld en getest samen met drie wijken in Rotterdam. Daarnaast wordt door middel van een architecturaal typologische verkenning onderzocht hoe nieuwe gebouwtypologieën in relatie tot hun directe omgeving concrete bouwstenen kunnen vormen voor de energietransitie. Met de Test Site M4H+ worden behalve het energie- en sociale vraagstuk ook nadrukkelijk opgaven rondom circulaire economie, maakindustrie, voedsel en water gekoppeld en vanuit het perspectief van gebiedsontwikkeling opgepakt.Tot slot neemt een integrerend spoor de output van de werklijnen mee in de ontwikkeling van een handelingsperspectief. Het platform van IABR–2018 wordt ingezet om expertise en kennis te presenteren en uit te wisselen, en om partners en actoren (uit de stad en regio, maar ook daarbuiten) actief te betrekken bij gedeelde kennisontwikkeling. Op IABR–2020 zullen de eindresultaten worden gepresenteerd, waarna ze worden geïmplementeerd. 

Het IABR–Atelier Rotterdam is een samenwerking van de IABR, de gemeente Rotterdam (Stadsontwikkeling en Resilient Rotterdam) en het Havenbedrijf Rotterdam en loopt van 2017-2020. Doel van het Atelier is om aanzetten voor oplossingen te ontwikkelen die vervolgens door de gemeente en andere stakeholders uitwerking krijgen in de praktijk. 

Ateliermeester is Architecture Workroom Brussels, Joachim Declerck, één van de curatoren van IABR–2018+2020. 

Meer info over het IABR–Atelier Rotterdam hier.